Tình trạng của Hãng phim truyện Việt Nam trước khi Chủ tịch bị hoãn xuất cảnh

Thua lỗ, hoạt động cầm chừng

Hãng phim truyện Việt Nam bắt đầu quá trình cổ phần hóa từ năm 2014, dự kiến hoàn thành vào năm nhưng tới 2016 hãng mới tìm được cổ đông chiến lược là Tổng công ty Vận tải thủy (Vivaso).

Tuy nhiên, khác với viễn cảnh do nhà đầu tư đã nêu, sau gần 10 năm cổ phần hóa, Hãng phim truyện Việt Nam ngày càng xuống cấp, cơ sở vật chất cũ kỹ, nhiều bộ phim nhựa bị hỏng, không có phim mới được sản xuất.

Tình trạng này kéo dài bởi những mâu thuẫn dai dẳng, khó giải quyết giữa nghệ sĩ hãng phim và Vivaso. Mâu thuẫn bắt đầu từ tháng 6/2017, sau khi Vivaso hoàn thành quá trình mua lại hãng phim. Cụ thể, với 32,5 tỷ đồng, Vivaso đã giành 65% tổng giá trị doanh nghiệp và trở thành cổ đông chiến lược.

Mâu thuẫn bùng nổ chỉ sau 2 tháng Vivaso chính thức trở thành chủ mới của hãng phim. Theo đó Vivaso không trả lương cho những người không đến làm việc, tiến hành quy hoạch lại các phòng ban tại hãng phim, đóng cửa lối đi chính và khuyến khích các nghệ sĩ đi bán phở, lái xe ôm để kiếm thêm thu nhập…

Một thời hoàng kim

Hãng phim truyện Việt Nam được thành lập năm 1953, trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL). Lịch sử tồn tại của hãng gắn liền với dòng phim cách mạng và nghệ thuật, với các tác phẩm như Chung một dòng sông, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Nổi gió, Chị Tư Hậu, Sao tháng Tám, Em bé Hà Nội, Vợ chồng A Phủ…Trong hơn 70 năm qua, Hãng sản xuất hơn 400 bộ phim điện ảnh, truyền hình, tài liệu. Nhiều tác phẩm gặt hái giải Vàng ở các Liên hoan phim Việt Nam, nhiều giải thưởng quốc tế.

“Không phải chỉ chuyện giá quá rẻ với hàng nghìn mét đất và các cơ sở vật chất, giá trị hàng trăm bộ phim của hãng rơi vào tay Vivaso – một công ty không liên quan đến điện ảnh. Thảm cảnh của hãng phim mà chúng ta thấy ngày hôm nay là kết quả sai lầm của cổ phần hóa”, đạo diễn Đức Việt nói.

Ông chia sẻ với Tiền Phong rằng để bảo vệ hãng phim, bảo vệ cái nôi của điện ảnh cách mạng ông và nhiều đồng nghiệp không ngồi im.

“Chúng tôi đứng lên đấu tranh quyết liệt và đã được Chính phủ công nhận là cổ phần hóa sai và đã bắt Vivaso thoái vốn. Đã hơn vài năm rồi việc thoái vốn của Vivaso không thấy đâu. Chúng tôi gửi văn bản kiến nghị đi các cơ quan có thẩm quyền giải quyết cũng không được”, đạo diễn Đức Việt nói.

Thực tế trong những năm đầu tiên, việc cổ phần hóa được các nghệ sĩ kỳ vọng vực lại hãng phim trong bối cảnh hãng phim nợ và lỗ trong suốt 20 năm, chưa thanh toán tiền thuê đất 21 tỷ đồng. Phim cuối cùng của Hãng phim truyện Việt Nam là Cuộc đời của Yến do Đinh Tuấn Vũ đạo diễn vào năm 2016. Phim được hoàn thành cách đây 8 năm. Kể từ đó, hãng phim gần như “đóng băng”, không có dự án nào được sản xuất.

Nhiều chỉ đạo nhưng vẫn vướng mắc

Đứng trước những mâu thuẫn của nghệ sĩ và Vivaso, các nhà quản lý đưa ra nhiều văn bản chỉ đạo nhưng tình trạng này gần như không thay đổi. Năm 2018, Thanh tra Chính phủ kết luận việc cổ phần hóa có nhiều sai phạm, trong đó có việc cho thuê văn phòng, thuê đất trái thẩm quyền, vi phạm quản lý tài sản, kinh doanh lỗ liên tiếp.

Đến tháng 9/2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) có công văn số 3320/BVHTTDL-KHTC báo cáo Thủ tướng về việc thực hiện kết luận sau thanh tra công tác cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam.

Tháng 2/2023, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà có công văn yêu cầu Bộ VHTTDL chuẩn bị báo cáo nội dung liên quan việc cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam.

Hãng phim truyện Việt Nam hoang tàn, đổ nát, không đủ điều kiện để sản xuất, lưu trữ các bộ phim nhựa.

Tháng 4/2023, Tổng Thanh tra Chính phủ ban hành quyết định thành lập Tổ kiểm tra, nhằm kiểm tra ngay việc thực hiện Kết luận thanh tra về công tác cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ về các nội dung liên quan.

Phương hướng giải quyết dứt điểm chuyện này gần như không có, trong khi đó, cơ sở vật chất của hãng phim ngày càng xuống cấp, phần lớn phim nhựa được lưu trữ đã hỏng, trở thành những đống nhựa bết dính. Huy chương, giải thưởng trong phòng truyền thống cũng phủ bụi, bạc màu do không được bảo quản, vệ sinh đúng cách.

Nghệ sĩ hãng phim đau xót khi cánh chim đầu đàn của điện ảnh Cách mạng Việt Nam trở nên sập xệ, đổ nát.

“300 bản phim bị hỏng chính là bản phim gốc hoàn chỉnh, mang dấu ấn sáng tạo nguyên bản của các nhà làm phim, là một trong hai bản phim nhựa duy nhất còn sót lại. Chỉ riêng 300 bản phim bị hỏng đã gây thiệt hại rất lớn về kinh tế, chưa kể những thiết bị đắt tiền như bàn hòa âm, phòng hòa âm, máy quay phim… khả năng hỏng rất cao với điều kiện ẩm mốc như hiện nay”, đạo diễn, NSƯT Bùi Trung Hải cho biết.

Hy vọng

Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 do Bộ VHTTDL tổ chức, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo Bộ VHTTDL giải quyết dứt điểm các vụ việc tồn đọng – điển hình là câu chuyện cổ phần hóa Hãng phim truyện Việt Nam.

Chỉ đạo này của Thủ tướng một lần nữa dấy lên hy vọng cho các thế hệ nghệ sĩ, người lao động của hãng phim về một cái kết có hậu.

Đạo diễn, NSND Nguyễn Thanh Vân – nguyên Phó Giám đốc Hãng phim truyện Việt Nam – khẳng định với tín hiệu này, sự việc ở hãng phim sẽ có chuyển biến. Tuy nhiên, nếu được giải quyết vụ việc cũng bị cho là quá muộn, quá chậm trễ và làm tan nát một thế hệ nghệ sĩ, người lao động của Hãng phim truyện Việt Nam.

“Các nghệ sĩ bị đẩy ra đường hàng năm trời, hết năm này đến năm khác thì ai chịu trách nhiệm. Ai chịu trách nhiệm cho phận người, thương hiệu hãng phim. Đây cũng là câu chuyện về cách cư xử với hãng, với người làm văn hóa”, NSND Nguyễn Thanh Vân nêu.

NSND Thanh Vân cho rằng vụ việc ở Hãng phim truyện Việt Nam làm tan nát một thế hệ nghệ sĩ.

“Chúng tôi đã nghĩ vấn đề này đương nhiên phải được giải quyết sớm vì nó sai trái. Sai trái này không phải chúng tôi nói mà nằm trong kết luận của Thanh tra Chính phủ. Chúng tôi muốn xem những lời hứa được thực hiện đến đâu và kết luận thế nào. Trong thời gian 8 năm vừa rồi chúng tôi được hứa quá nhiều”, đạo diễn Nguyễn Thanh Vân nêu.

Ông khẳng định khoảng thời gian biến cố của hãng phim đã lỡ dở sự nghiệp của một đời người. “Gần 10 năm ấy là những năm tháng chín muồi nhất thì nghệ sĩ bị đẩy ra đường một cách vô cảm”, đạo diễn Nguyễn Thanh Vân nói.

Theo Tiền Phong